Trądzik, czyli wysyp krost i zaskórników, to typowy objaw burzy hormonalnej okresu dojrzewania i zmora wielu dorosłych. Jakie są przyczyny i stopnie zaawansowania trądziku oraz czy są na nie sposoby? Wyjaśniamy, jak na trądzik działają maści, antybiotyki i witamina A, antykoncepcja hormonalna, leczenie hormonalne oraz takie zabiegi dermatologiczne jak mikrodermabrazja, laser i peeling.
Przyczyny trądziku
Trądzik ma zwykle podłoże genetyczne, co oznacza, że u osób podatnych na zachorowanie gruczoły łojowe produkują więcej sebum. Tym gorzej, jeżeli towarzyszy temu nadmierne rogowacenie skóry, ponieważ złuszczony naskórek zatyka ujścia gruczołów łojowych, co skutkuje powstawaniem zaskórników. Te ostatnie stają się pożywką dla bakterii Propionibacterium acnes, które bytują w mieszkach włosowych.
Kłopotom z cerą u nastolatków sprzyja gwałtowny wzrost stężenia hormonów płciowych, które pobudzają do pracy gruczoły łojowe. Po dwudziestym roku życia, kiedy poziom hormonów jest już stabilny, problem sam znika. Niestety, coraz częściej się zdarza, że nawraca ‒ w postaci trądziku dorosłych. Nie wiadomo, jakie czynniki wywołują tę odmianę choroby. Lekarze przypuszczają, że niektórzy mają skłonność do nadprodukcji sebum, na przykład w wyniku zaburzeń w wydzielaniu hormonów. Praca gruczołów łojowych może nasilać się pod wpływem stresu i wskutek przyjmowania niektórych leków – antydepresyjnych lub hormonalnych, zwłaszcza kortykosteroidów.
Stopnie zaawansowania trądziku
Zmiany skórne mogą mieć różną postać w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Pierwszym stadium są zaskórniki. To białe lub czarne punkciki (te ostatnie bywają nazywane wągrami). Pojawiają się nie tylko na twarzy, lecz także na ramionach, dekolcie lub plecach, czyli tam, gdzie znajduje się najwięcej gruczołów łojowych. Grudki i krostki to średnio nasilona postać trądziku. Objawia się wypukłymi, czerwonawymi zmianami, które świadczą o rozwoju stanu zapalnego wokół gruczołów łojowych. Z kolei guzki o barwie sinoczerwonej w środku wypełnione ropą to zwiastun zaawansowanej postaci trądziku. W tym stadium choroby zakażenie obejmuje głębsze warstwy skóry, a cysty pozostawiają trwałe blizny.
Sposoby na trądzik
Maści, antybiotyki i witamina A na trądzik
Aby trwale pozbyć się trądziku, należy udać się do dermatologa, zwłaszcza gdy domowe zabiegi pielęgnacyjne nie przynoszą efektu, a nowe zaskórniki i krosty wciąż się pojawiają. Nie należy nastawiać się na natychmiastowe rezultaty ‒ na sukces przyjdzie nam czekać nawet wiele miesięcy.
Zwykle dermatolog zapisuje maści i żele antybakteryjne do smarowania zmian skórnych, które powodują opróżnianie gruczołów z sebum i zmniejszają jego produkcję. Najczęściej stosuje się preparaty zawierające kwas all-trans witaminy A (tretinoinę) lub jego pochodne. Należy bardzo dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza, ponieważ te silne środki mogą wywoływać skutki uboczne, na przykład podrażniać skórę, nadmiernie ją przesuszać i zwiększać jej wrażliwość na światło. Dermatolog może zalecić preparaty o działaniu antybakteryjnym i przeciwzapalnym, które przeciwdziałają błyszczeniu, zaskórnikom i krostom, a przy tym nie pogarszają kondycji zdrowych partii skóry. Jeżeli stan zapalny skóry już zdążył się rozwinąć, konieczna jest maść lub żel z antybiotykiem, na przykład z klindamycyną lub erytromycyną, która łagodzi objawy trądziku i zapobiega powstawaniu nowych wykwitów.
Gdy mamy do czynienia z zaawansowaną postacią trądziku, a krosty są liczne i mogą po sobie pozostawić trwałe blizny, dermatolog zapisuje nie tylko żele i kremy, lecz także antybiotyk doustny (zwykle tetracyklinę). W szczególnie ciężkich przypadkach stosuje się retinoidy – leki zawierające pochodną kwasu witaminy A. Działanie tych preparatów jest bardzo skuteczne: hamują wydzielanie sebum i zwalczają bakterie, a tym samym zapobiegają powstawaniu stanów zapalnych i minimalizują ryzyko nawrotów. Niestety nie pozostają obojętne dla zdrowia, dlatego w trakcie kuracji należy poddawać się okresowym badaniom krwi na stężenie enzymów wątrobowych i lipidów trzustkowych. Preparaty na bazie kwasu witaminy A mogą być bardzo niebezpieczne dla płodu.
Antykoncepcja hormonalna na trądzik
Jeżeli dermatolog podejrzewa, że przyczyną pojawienia się zmian trądzikowych są zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołów wydzielających hormony płciowe, zwykle kieruje pacjentkę do ginekologa-endokrynologa. Wskazaniem do takiej wizyty są nieregularne cykle miesiączkowe lub pojawienie się nadmiernego owłosienia w nietypowych miejscach; takie sygnały świadczą o zwiększonej produkcji męskich hormonów, które stymulują pracę gruczołów łojowych. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie badań krwi, zwłaszcza określających poziom testosteronu. W leczeniu stosuje się doustne środki antykoncepcyjne zawierające progesteron i estrogen.
Leczenie hormonalne na trądzik
Leczenie hormonalne trądziku jest adresowane do kobiet, u których stwierdzono nieprawidłowy poziom androgenów we krwi. Poprzedza je konsultacja ginekologiczna i/lub endokrynologiczna oraz sprawdzenie odpowiednich parametrów funkcji wątroby i układu krzepnięcia, które pozwala na kontrolowanie bezpieczeństwa stosowanego leczenia. Jeżeli pacjentka nie decyduje się na silniej działające leki doustne, można zaproponować jej leczenie miejscowe, które wymaga systematycznego i długotrwałego stosowania ‒ dla uzyskania poprawy i kontynuowania terapii ‒ dla podtrzymania efektu. Leki są zapisywane na receptę i dobierane indywidualnie do typu zmian trądzikowych. Terapię wspomogą zabiegi złuszczania chemicznego (peelingi kwasem migdałowym, pirogronowym lub glikolowym).
Mikrodermabrazja, laser i peeling na trądzik
W terapii trądziku niezwykle ważne jest łączenie kilku metod, ponieważ to zwiększa prawdopodobieństwo trwałego pozbycia się kłopotu. Z tego powodu dermatolog często proponuje zabiegi, które mają na celu pobudzenie komórek skóry do odnowy. W efekcie zmiany trądzikowe szybciej znikają, a skóra staje się gładsza. Godne polecenia są:
- peeling medyczny przy użyciu kwasu migdałowego, glikolowego, pirogronowego lub TCA;
- kriopeeling, czyli zamrażanie chorych tkanek ciekłym azotem;
- mikrodermabrazja, to znaczy mechaniczne ścieranie zrogowaciałych tkanek specjalnym aparatem,
- zabiegi laserowe, z tym że one jedynie usuną blizny po trądziku.
Dodaj komentarz